Steenfabriek "De Nijverheid" en pannenfabriek "De Onderneming"

Samenvatting

Nog nader in te vullen.

Eigenaren

Eigenaren	Periode
W(ynandus) A(ndringa) van Assen	1792 - 1814
Tetman Willems Dijkstra	1814 - 1835
Sjoerd Wopkes Osinga	1835 - 1853
Titia Tetmans Dijkstra	1853 - 1865
Herman Alma	1865 - 1873
Klaas Arjens Wassenaar	1873 - 1878
Auke Gerhards van der Meij	1878 - 1916

Achtergrond informatie

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 28-04-1792 wordt de aanbesteding van een nieuw te bouwen Tichelwerk geadverteerd.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 20-07-1793 biedt koopman W. van Assen te Berlicum rode, grauwe, zwarte en gele stenen van zijn aldaar nieuw gestichte steenbakkerij aan.

Wynandus Andringa van Assen was geboren op 19-01-1768.

Bron: Registres civiques inschrijving, Lijst van inwoners, archiefnummer 348 test, Verzameling kopieën van elders berustende stukken - Tresoar, inventarisnummer 6420, aktenummer Bk-167, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1811-1812

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 03-08-1793 biedt koopman W. van Assen te Berlicum rode, grauwe, zwarte en gele stenen van zijn aldaar nieuw gestichte steenbakkerij aan Tjalling Fontein (advocaat) wonende te Leeuwarden en Everhardus van Loon (notaris) wonende te St. Annaparochie.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 08-07-1814 verzoekt Wynaldus Andringa van Assen woonachtig te Berlicum een ieder zijn vordering op te geven aan Tjalling Fontein (advocaat) wonende te Leeuwarden en Everhardus van Loon (notaris) wonende te St. Annaparochie.

In een advertentie in de Groninger courant van 23-08-1814 wordt het Tichelwerk te koop aangeboden.

Op 03-09-1814 worden Tetman Willems Dijkstra (schout) wonende te Berlikum, Klaas Johannes Werkhoven wonende te Berlikum en Antje Gerbens wonende te Berlikum, weduwe van Pieter Jansals kopers van een tigchelwerk en een huizinge te Berlikum genoemd in een provisionele en finale toewijzing voor fl. 13.767 van Tjalling Fontein (advocaat) wonende te Leeuwarden en Everhardus van Loon (notaris) wonende te St. Annaparochie.

Bron: Tresoar, Minuut-akten 1814, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 102006, aktenummer 00113, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1814

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 30-09-1814 meldt de nieuwe eigenaar T.W. Dykstra de overname van het Tigchelwerk van W. van Assen aan.

Op 22-10-1814 wordt Tetman Willems Dijkstra wonende te Berlikum in een obligatie als schuldenaar voor het ontvangen van roerende goederen genoemd met Tjalling Fontein (advocaat) wonende te Leeuwarden en Everhardus van Loon (notaris) wonende te St. Annaparochie als schuldeisers.

Bron: Tresoar, Minuut-akten 1814, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 102006, aktenummer 00126, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1814

Op 22-10-1814 wordt Tetman Willems Dijkstra wonende te Berlikum in een contract als koper van tigchelwerk en land te Berlikum voor koopsom fl. 10408 genoemd met Tjalling Fontein (advocaat) wonende te Leeuwarden en Everhardus van Loon (notaris) wonende te St. Annaparochie als verkopers

Bron: Tresoar, Minuut-akten 1814, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 102006, aktenummer 00123, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1814

Op 28-09-1826 trouwt de dochter van Tetman Willems Dijkstra, Titia Tetmans Dijkstra 21 jaar oud, geboren te Wier met Sjoerd Wopkes Osinga 19 jaar oud, geboren te Menaldum.

Bron: Tresoar, Huwelijksregister 1826, archiefnummer 30-25, Burgerlijke Stand Menaldumadeel - Tresoar, inventarisnummer 2008, aktenummer 31, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1826

De steenbakkerij wordt op de kaart van het kadaster van 1832 weergegeven.

Bron HISGIS- Fryske Akademy

Bron Kaarten uit de collectie van Tresoar, Kaartnummer MIN02011A04, Berlikum Sectie A volgnr. 4 (Berlikum en Wier)

Bij de geboorte van zoon Johannes Aggeus Osinga op 05-10-1834 geven Sjoerd Wopkes Osinga grutter als beroep op.

Bron: Tresoar, Geboorteregister 1834, archiefnummer 30-12, Burgerlijke Stand Franeker - Tresoar, inventarisnummer 1008, blad 068, Gemeente: Franeker, Periode: 1834

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 31-10-1834 biedt T. W. Dijkstra zijn steenfabriek te huur aan.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 25-11-1834 biedt T. W. Dijkstra zijn steenfabriek te koop aan.

Op 10-02-1835 overlijdt Tetman Willems Dijkstra, weduwnaar van Anna-Catharina Lemke (ingesteld vruchtgebruik ad fl. 5.750,- vervalt nu aan hun dochter Titia); man van Hiske Lieuwes Wynia (erft 1/4); vader van Titia (vrouw van Sjoerd Wopkes Osinga, steenfabrikant) (uit 1e huwelijk) en minderjarige Willem Tetmans Dijkstra (uit 2e huwelijk).

Bron: Tresoar, Memories kantoor Franeker, archiefnummer 42, Memories van successie - Tresoar, inventarisnummer 4029, aktenummer 415, Gemeente: Franeker, Periode: 1834-1835

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 13-03-1835 roept S. W. Osinga iedereen op die iets te vorderen of verschuldigd zijn aan de nalatenschap van T. W. Dijkstra om opgave of betaling te doen uiterlijk tot 25 maart aan ondergetekende Grutter te Franeker.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 03-04-1835 biedt de weduwe van Tetman Willems Dijkstra haar inboedel ter verkoop aan.

Op 09-04-1853 overlijdt Sjoerd Wopkes Osinga op 46 jarige leeftijd, man van Titia Tetmans Dijkstra, steenfabrikeursche; vader van Wopke, koopman en minderjarige Theodorus- Willem, Johannes-Aggeus, Sybe, Anna-Catharina en Sybrigje Sjoerds Osinga. Er behoorde onroerend goed tot de nalatenschap. Bijzonderheden:, Filmnummer: 195, Register IV: 6657.

Bron: Tresoar, Memories kantoor Leeuwarden, archiefnummer 42, Memories van successie - Tresoar, inventarisnummer 11075, aktenummer 2453, Gemeente: Leeuwarden, Periode: 1853

Op 16-11-1865 vindt een provisionele en finale toewijzing van onroerende goederen te Berlikum en St. Annaparochie door Titia Tetmans Dijkstra wonende te Berlikum, weduwe van Sjoerd Wopkes Osinga aan Hermanus Alma wonende te Menaldum voor fl. 14.500 voor het 1ste perceel en Egge Pieters Pieterzen wonende te Berlikum voor de koopsom fl. 2051 voor het 2de, 3de en 4de perceel.

Bron: Tresoar, Minuut-akten 1865, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 103028, aktenummer 00092, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1865

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 05-01-1866 meldt T.T. Dijkstra, wed S.W. Osinga de verkoop van haar steenfabriek aan H. Alma op 28-12-1865.

In de Leeuwarder courant van 25-07-1871 wordt verslag gedaan van het volksfeest voor rekening van Herman Alma voor de arbeiders van het Oud-Tichelwerk.

Op 07-11-1873 wordt in een advertentie in de Leeuwarder courant van 07-11-1873 gemeld dat H. Palma per 31-10-1873 de steenfabriek "de Nijverheid" te Berlikum heeft overgedragen aan Auke Gerhards van der Meij in naam van zijn moeder die sinds 15/03/1970 weduwe is.

Op 27-12-1873 koopt Klaas Arjens Wassenaar, toekomstig schoonvader, wonende te St. Jacobiparochie de steenfabriek te Berlikum "de Nijverheid" van Hermanus Alma wonende te Leeuwarden voor fl. 20.000.

Bron Minuut-akten 1873 II, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 078106, aktenummer 00485, Gemeente: Leeuwarden, Periode: 1873

Op 11-04-1878 koopt Auke Gerhards van der Meij de tichelfabriek te Berlikum "de Nijverheid" van schoonvader Klaas Arjens Wassenaar wonende te St. Jacobiparochie voor fl. 15.000.

Bron Minuut-akten 1878, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 066003, aktenummer 00252, Gemeente: Het Bildt, Periode: 1878

Op 05-01-1883 gaat Auke Gerhards van der Meij wonende te Berlikum een vennootschap aan met broer Jan wonende te Berlikum en Roelof Cornelis Vermeulen wonende te Leeuwarden.

Bron Minuut-akten 1883, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 015018, aktenummer 00003, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1883

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 16-01-1883 wordt de oprichting van de vennootschap Firma van der Meij en Vermeulen gemeld.

Op 31-12-1885 wordt Auke Gerhards van der Meij vermeld in een uittreding van een vennootschap samen met compagnons broer Jan wonende te Huizum en Roelof Cornelis Vermeulen wonende te Leeuwarden.

Bron Minuut-akten 1885, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 015020, aktenummer 00106, Gemeente: Menaldumadeel, Periode: 1885

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 15-03-1886 worden paarden en een mesthoop op het fabrieksterrein van Auke Gerhards van der Meij te Berlikum te koop aangeboden.

De steenfabriek wordt op de kaart van het kadaster van 1887 aangetekend.

Bron Kaarten uit de collectie van Tresoar, Kaartnummer 15211a, Berlikum Sectie A4

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 17-07-1888 bericht Auke Gerhards van der Meij de uitzetting van een nieuwe oven op de Steen- en Pannenfabriek te Berlikum.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 31-07-1890 wordt door Auke Gerhards van der Meij en alle andere steenfabrikanten in Friesland gemeld dat de steenprijzen zijn verhoogd.

Op 30-07-1891, in de Leeuwarder courant van 30-07-1891 melden Auke Gerhards van der Meij en zijn broers Jan en Lourens en andere steenfabrikanten, dat ze voortaan in het koffiehuis "het Hof van Holland" te Leeuwarden te spreken zijn.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 30-01-1893 biedt Auke Gerhards van der Meij een Heerenhuis met tuin aan de Steenfabriek de Nijverheid te Berlikum aan.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 17-03-1893 biedt Auke Gerhards van der Meij steen, pannen, vloeren,draineerbuizen, holle metselsteen en cement aan.

Onder de kop "Particuliere Correspondentie." in de Leeuwarder courant van 28-03-1893 wordt vermeld dat Auke Gerhards van der Meij straatklinker mag leveren aan de gemeente Het Bildt.

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 01-05-1893 biedt Auke Gerhards van der Meij zijn producten van de steenfabriek "de Nijverheid" aan.

Onder de kop "Binnenlandsch Nieuws" in Het nieuws van den dag van 19-01-1894 wordt gemeld dat Auke Gerhards van der Meij Friesche bakklinkers mag leveren aan de gemeente Leeuwarden.

Onder de kop "Afdeeling Nijverheid." in het Nieuwsblad van het Noorden van 10-07-1896 wordt Auke Gerhards van der Meij vermeld in de uitslag der bekroningen.

Onder de kop "KIJKJES OP DE TENTOONSTELLING TE LEEUWARDEN." in de Leeuwarder courant van 14-07-1896 wordt de inzending van Auke Gerhards van der Meij toegelicht.

In de Leeuwarder courant van 07-05-1913 wordt de oprichting van de N.V. "Maatschappij tot Exploitatie van Steen- en Panfabrieken en Handel in Bouwmaterialen, voorheen A.G. v. d. Meij". Het kapitaal bedraagt fl. 170,000, verdeeld in 170 aandelen van fl. 1000, waarvan 165 geplaatst en volgestort, 160 door inbreng van pakhuizen met woonhuis, kantoor en erf op de hoek van de Willemskade noordzijde en de Westerkade te Leeuwarden, de steenfabriek de "Nijverheid" de pannenfabriek de "Onderneming", de steenfabriek "Nooitgedacht", een perceel weiland te Tzum, de steenfabriek "de Hoop", enige percelen land aan en nabij de kunstweg van Bolsward naar Harlingen en aan een opvaart onder Kimswerd, en van een stalen motorboot met inventaris. Auke Gerhards van der Meij is directeur, adjunct-directeur F. G. Singelsma tevens boekhouder en commissaris E(gbert) Komter, bierhandelaar te Leeuwarden, schoonzoon

In een advertentie in de Leeuwarder courant van 18-03-1916 worden de steenfabrieken ter verkoop aangeboden.

Onder de kop "Energieke Leeuwarder stichtte eeuw geleden bouwstoffenhandel Roelof Vermeulen werkte 'zoo lang het dag was'" in een artikel in de Leeuwarder courant van 30-10-1976 wordt Auke Gerhards van der Meij genoemd.

Heden is nog het volgende op het internet van de steenfabriek "de Nijverheid" te Berlikum is te vinden.

Bron Stichting Historie Grofkeramiek

Afbeeldingen Steenfabriek "De Nijverheid" en pannenfabriek "De Onderneming"

Bron Tresoar - Fries Fotoarchief

De schilder Simon Kamminga heeft de steenfabriek geschilderd.

Referenties

Google Maps

Kadastrale kaarten, Tresoar

Delpher

AlleFriezen

BERLIKUM - Beeld van een dorp, ISBN: 90-9014402-1

Stichting Historie Grofkeramiek